Bruksizm — objawy i leczenie zgrzytania zębami

Nieświadome, nadmierne zaciskanie zębów i szczęki powodujące zgrzytanie zębami w dzień i w nocy. W ten sposób najłatwiej zdefiniować bruksizm. Schorzenie to dotyka osoby w różnym wieku, a częstotliwość jego występowania jest z roku na rok coraz większa. Jak sobie z nim radzić? Jak powinno przebiegać leczenie bruksizmu? Jakie są najczęstsze źródła jego powstawania? Oto najważniejsze informacje dotyczące tego schorzenia.

Czym jest bruksizm?

Bruksizm to choroba polegająca na niemożliwej do kontrolowania aktywności mięśni żwaczy. W ataku bruksizmu zaciskamy szczęki i zgrzytamy zębami, z czego często sami nie zdajemy sobie sprawy. Nieświadome ataki bruksizmu dają o sobie znać przede wszystkim nocą, kiedy wokół panuje cisza. Doskonale słychać wówczas zgrzytanie zębami, pocieranie i stukanie, które chory bezwiednie nimi wykonuje.
Właśnie dlatego często zdarza się, że z problemów osób dotkniętych bruksizmem jako pierwsi zdają sobie sprawę ich partnerzy, przebywając nocą w tym samym pomieszczeniu. Osoby chore odkrywają swój problem później, kiedy do objawów akustycznych zaciskania zębów dołączają bolesne zmiany w obrębie jamy ustnej, szczególnie dokuczające w stawach, przeskakiwanie żuchwy, przewlekły ból głowy, napięcie mięśni twarzy, bóle ucha, okolic oczodołów, zaburzenia słuchu i inne problemy ogólnoustrojowe. Niestety, wówczas dolegliwość ta jest już naprawdę rozwinięta, może prowadzić do groźnych powikłań i wymaga natychmiastowego leczenia.

Przyczyny bruksizmu

Przyczyny bruksizmu są liczne, a ponieważ choroba ta dotyka coraz większą liczbę osób, jej przebieg i powody wystąpienia są stałym tematem zainteresowań i badań stomatologów. Dziś wiadomo, że główne przyczyny tego schorzenia to:

• przewlekły stres obecny w życiu pacjenta,
• pogorszenie stanu zdrowia,
• samotność,
• nerwica,
• rozległe zmiany w obrębie układu nerwowego,
• nieprawidłowy zgryz,
• źle dopasowane protezy;
• niewłaściwie dopasowane wypełnienia lub uzupełnienia protetyczne,
• długotrwałe żucie nadmiernych ilości gumy

Według danych szacunkowych, bruksizm dotyka dziś około 10 proc. dorosłych w Polsce. Nie należy jednak zapominać, że na schorzenie to cierpią również dzieci i młodzież.

Bruksizm – objawy

Bruksizm oddziałuje również na inne części ciała, więc objawy tego schorzenia można rozpoznać w takich jego partiach jak:

Mięśnie twarzy i obręcz barkowa

• przerost mięśni żwacza;
• odczuwanie bólu w okolicy przyczepów mięśni żwacza;
• odczuwanie bólu obręczy barkowej oraz ręki;
• wzrost napięcia w mięśniach obręczy barkowej, zwłaszcza w mięśniu mostkowo-sutkowo-obojczykowym.

Jama ustna

• ścieranie się zębów;
• zaniki przyzębia, czyli obnażanie korzeni zębowych;
• krwawienie pojawiające się w trakcie mycia zębów;
• pękanie szkliwa;
• łamanie się i pękanie zębów;
• gryzienie policzków;
• nadwrażliwość zębów;
• zaburzenia produkcji śliny.

Narządy zmysłu i słuchu

• odczuwanie bólu w okolicy oczodołów;
• nieostre widzenie;
• szumy i ból w uszach;
• zaburzenia równowagi;
• problemy ze słuchem lub jego uszkodzenie.

Zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi może dawać również objawy ogólnoustrojowe, przede wszystkim uporczywe bóle głowy, karku, pleców i uszu, prowadzić do pękania szkliwa, wypadania zębów zaburzeń słuchu czy kserostomii – zaburzenia produkcji śliny.

Konsekwencje nieleczenia bruksizmu

Rozwój bruksizmu składa się z kilku, rozłożonych w czasie etapów. Głównymi objawami pierwszego z nich jest „szorowanie” zębami o siebie i częste, bezwiedne zaciskanie szczęki i mięśni policzków. Warto zdawać sobie sprawę, że picie alkoholu i zażywanie narkotyków może prowadzić do niedostrzegania lub ignorowania zgrzytania zębami w trakcie snu, a postawa taka sprzyja dalszemu rozwojowi choroby.
W kolejnym etapie pacjent zmagający się z bruksizmem zaczyna odczuwać dolegliwości bólowe głowy, często mylone z migrenami, bolesność oka i twarzoczaszki. Jest to efekt nadmiernego napięcia mięśni twarzy i nadwyrężania stawów skroniowo żuchwowych. Niebawem dołączają do nich szumy w uszach, trudności z widzeniem, a także zaburzenia równowagi. Jednak bruksizm wpływa negatywnie nie tylko na okolicę głowy i twarzo-czaszki. Długotrwałe ścieranie się powierzchni zębów może doprowadzić do wystąpienia bólu obręczy barkowej i karku, ich zwyrodnienia, powstawania stanów zapalnych w tych rejonach ciała, a także utrudnionego poruszania głową.
Niezgłoszenie się do gabinetu stomatologicznego i nieleczony bruksizm niosą więc ze sobą bolesne dolegliwości i szereg powikłań, które w istotny sposób zmniejszają komfort życia pacjentów i negatywnie wpływają na ich ogólny stan psychofizyczny. Niejednokrotnie okazuje się również, że konsekwencje zaniedbań stomatologicznych są widoczne gołym okiem. Zniszczone i osłabione zaburzeniem zęby stają się coraz bardziej rozchwiane i podatne na wypadanie. Z czasem kruszą się i łamią, a otwieraniu ust zaczyna towarzyszyć dźwięk „przeskakiwania” żuchwy. Wszystkie te objawy świadczą o wyjątkowo zaawansowanym stopniu rozwoju bruksizmu i wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem.

U kogo leczyć bruksizm?

Bruksizm to problem społeczny, w walce z którym pomaga przede wszystkim stomatolog. Ponieważ jednak jego powody mogą być różne, warto zastanowić się, jaki jeszcze lekarz może pomóc pacjentowi w kompleksowej terapii. Jeśli schorzenie to jest spowodowane nadmiernym stresem lub innymi problemami natury psychicznej, niezbędna będzie konsultacja z psychologiem czy psychiatrą, a często również leki uspokajające. W przypadku zaburzeń odżywiania lub nietolerancji pokarmowej, warto udać się po wsparcie do dietetyka. Każdy przypadek bruksizmu należy potraktować indywidualnie i zastanowić się, co jest przyczyną zgrzytania zębami, w związku z czym w skutecznym leczeniu mogą być pomocni również tacy specjaliści jak neurolog, ortopeda, laryngolog czy chirurg szczękowy.

Leczenie bruksizmu – metody

Decydując się na rozpoczęcie leczenia, należy pamiętać, że stosowanie metod domowych jest zdecydowanie odradzane przez specjalistów. Niewłaściwie przeprowadzona diagnoza oraz próba rozwiązania problemu bez wizyty w gabinecie stomatologicznym mogą mieć konsekwencje wyjątkowo groźne dla zdrowia i życia chorego.
Leczenie stomatologiczne często rozpoczyna się od wyeliminowania zaburzenia, które może powodować bruksizm. Jego przyczyny u dzieci to często wady zgryzu, możliwe do wyleczenia dzięki założeniu aparatu w gabinecie ortodontycznym.

Nakładka relaksacyjna

Bruksizm nocny u dorosłych, zwłaszcza w początkowej fazie choroby, pomoże wyeliminować szyna relaksacyjna (nakładka) zakładana na czas snu. Jest ona przezroczysta, dzięki czemu nie wpływa negatywnie na wygląd pacjentów. Skutecznie zapobiega konsekwencjom bruksizmu, bowiem noszenie jej na górnych zębach pozwala na osłonięcie ich przed tarciem o zęby dolne i zmniejsza napięcie mięśniowe, powodujące np. bóle karku. Decydując się na stosowanie nakładki, należy jednak pamiętać, że nie eliminuje ona problemu, a jedynie niweluje jego objawy i skutki. Stres pozwalają dziś wyeliminować ziołowe herbatki uspokajające oraz szeroka gama środków farmaceutycznych.

Leczenie farmakologiczne

W przypadku leczenia farmakologicznego, trzeba udać się po poradę do specjalisty, który właściwie zdiagnozuje problem i dobierze odpowiednie środki. Na ból twarzy i głowy czy uczucie ciągłego szumu wynikające z nadmiernego zaciskania żuchwy pomaga również wstrzyknięta w niewielkiej ilości toksyna botulinowa (jad kiełbasiany). W ten sposób mięśnie żwaczy wiotczeją, znika silne napięcie w jamie ustnej, a nawyk żucia i zgrzytania zostaje zahamowany.

Wyrównanie zgryzu

Niekiedy lekarz stomatolog proponuje pacjentom pomoc w leczeniu bruksizmu poprzez wyrównanie wad zgryzu, w trakcie czego zredukowane zostają wystające punkty na jednym lub kilku zębach. Krzywy zgryz jest korygowany aparatem ortodontycznym, poprzez nowe wypełnienia lub wstawienie nowych koron zębowych.

Ćwiczenia na bruksizm, które uśmierzą ból

Bóle głowy oraz inne nieprzyjemne objawy, jakich doświadczają osoby, które zgrzytają zębami, można nieco zmniejszyć, wykonując na co dzień następujące ćwiczenia:

• rozluźnianie nadmiernie napiętych mięśni żuchwy poprzez otwieranie i zamykanie ust przez kilka minut;
• otwieranie ust i wysuwanie do przodu żuchwy;
• szczypanie policzków;
• kląskanie językiem;
• kontrolowanie położenia języka.

Istotne jest także wdrożenie odpowiednich nawyków, m.in. unikanie twardego pożywienia, jak orzechy, napojów, które mają wpływ na centralny układ nerwowy (kawa, mocna herbata, napoje energetyczne) i właściwe nawadnianie organizmu, w ilości przynajmniej 1,5 litra wody dziennie. Bóle w stawach skroniowo żuchwowych można również złagodzić, stosując zimne lub ciepłe okłady i wykonując automasaż rozluźniający kark, ramiona oraz twarz.

Leczenie bruksizmu w Warsaw Dental Center

Chcąc zachować zdrowie i przez lata cieszyć się pięknym uśmiechem, warto dbać o codzienną higienę jamy ustnej i regularnie odwiedzać gabinety stomatologiczne. W razie wystąpienia jakichkolwiek dolegliwości, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza, bowiem nawet najmniejszy i łatwy do wyleczenia problem może mieć poważne konsekwencje i z czasem przerodzić się w schorzenie zagrażające nie tylko zdrowiu, ale nawet życiu pacjenta. Jeżeli zastanawiacie się Państwo jak leczyć bruksizm i pozbyć się szkodliwego nawyku zgrzytania zębami – zapraszamy do Warsaw Dental Center. W warszawskiej klinice specjaliści są w stanie rozpoznać bruksizm, postawić dokładną diagnozę i przeprowadzić leczenie dopasowane indywidualnie do każdego pacjenta.