Gdy ząb jest zbyt uszkodzony, by można było zastosować standardowe wypełnienie kompozytowe (tak zwane „plomby”), ale nie na tyle, aby konieczne było przygotowanie go pod koronę protetyczną, korzystamy z tzw. wkładów i nakładów koronowych. W zależności od położenia i rozmiaru ubytku, możemy zastosować wypełnienia typu onlay, inlay lub overlay. Zaletą tych nowoczesnych rozwiązań protetycznych jest ich wytrzymałość, trwałość i szczelność.
Czym są inlay, onlay i overlay?
Do niedawna pacjenci z ubytkami spowodowanymi próchnicą lub innymi czynnikami (np. urazem) mieli do wyboru dwa rodzaje uzupełnień: tzw. plomby (wykonywane niegdyś z amalgamatu, a dziś z kompozytu) oraz korony protetyczne. Wraz z rozwojem technologii CAD-CAM, popularność zaczęły zdobywać uzupełnienia innego typu – tzw. wkłady i nakłady koronowe.
Można powiedzieć, że są to spersonalizowane fragmenty zęba, przygotowywane w laboratorium protetycznym z różnych materiałów, np. kompozytu czy porcelany. Wyboru materiału, z którego zostanie wykonane uzupełnienie, dokonuje lekarz dentysta, indywidualnie w zależności od sytuacji klinicznej pacjenta. Ze względu na zasięg i rozległość, wyróżniamy wkłady typu inlay, onlay oraz overlay.
Dobrze wykonany wkład pozwala na uzyskanie efektu estetycznego i funkcjonalnego odpowiadającego naturalnym tkankom zęba przez długi okres czasu.
Kiedy wykonywane są wkłady i nakłady koronowe?
W przypadku odbudowy typu inlay, onlay czy overlay przeprowadzamy zabieg w następujących sytuacjach:
- gdy jeden lub więcej guzków zęba lub ściana(y) zęba zostały utracone z powodu próchnicy
- gdy ząb jest na tyle zniszczony, że standardowa plomba nie wystarcza do odtworzenia punktów stycznych pomiędzy sąsiadującymi zębami
- w przypadku zębów poddanych leczeniu endodontycznemu
Inlay
Zwany również wkładem koronowym, to rodzaj wypełnienia stomatologicznego. Jest to procedura, która obejmuje pokrycie części powierzchni żującej zęba, włączając w to stoki guzków, lecz bez dotarcia do ich szczytów.
Onlay
Nazywany także nakładem, to rozwiązanie podobne do wypełnień typu inlay, jednak cechuje się dodatkowym elementem – szczytami guzków zęba. Onlay obejmuje całą powierzchnię żującą zęba oraz odtwarza punkty styczne, czyli miejsca, w których zęby stykają się ze sobą. Dzięki onlayowi zęby są dodatkowo zabezpieczone przed ewentualnym pęknięciem.
Overlay
Inaczej nazywany nadkładem, to rodzaj wypełnienia koronowego, który pokrywa całkowicie powierzchnię żującą zęba, jego stoki, szczyty guzków oraz dodatkowo inne powierzchnie, takie jak powierzchnie językowe, styczne i przedsionkowe.
Innym rozwiązaniem, które dotyczy zębów po leczeniu kanałowym, jest zastosowanie endokoron. Endokorona to rodzaj uzupełnienia pośredniego, które służy do odbudowy zębów (wraz z komorą) lub wypełnienia ubytków. Wykonuje się je w pracowni techniki dentystycznej na podstawie wycisku pobranego po opracowaniu ubytków w jamie ustnej. Opracowanie zęba pod endokoronę kompozytową pozwala na znaczne oszczędzenie tkanki zęba. Niemniej jednak, tego rodzaju uzupełnienie nie jest możliwe w przypadku znacznego zniszczenia ścian zęba lub ich zbyt niskiego przebiegu (poddziąsłowego).
Uzupełnienia tego typu najczęściej wykonuje się z kompozytu lub porcelany.
Prawidłowo zacementowany onlay lub endokorona dłużej zachowują szczelność brzeżną i przylegają do zęba. Kompozyt techniczny charakteryzuje się większą stabilnością w czasie, praktycznie nie ulega przebarwieniom, jest twardy, ale jednocześnie wykazuje pewną elastyczność, w przeciwieństwie do uzupełnień pełnoceramicznych.
Jeśli tkanki zęba są na tyle osłabione, że nie można ich odbudować przy użyciu wspomnianych wyżej metod, konieczne jest wzmocnienie zęba wkładem koronowo-korzeniowym i odbudowa zęba koroną protetyczną.
